دوره های دندانی

(کلینیک دکتر الهه صادقی)

در این بخش از مطلب قصد داریم با دوره های دندانی آشنایتان کنیم. هر انسان در زندگی خود دو سری دندان دندانهای شیری و دندانهای دائمی دارد. همچنین سه دوره دندانی شیری مخلوط و دائمی دارد.

دوره دندان شیری

معمولا از چهار یا پنج ماهگی که اولین دندان شیری در دهان نوزاد رویش می کند تا سن ۶ سالگی اولین دندان دائمی در دهان می روید را دوره دندانی شیری می گویند در این دوران فقط دندانهای شیری در دهان وجود دارد

دوره دندان مخلوط

از سن شش سالگی کودک تا ۱۲ سالگی به تدریج دندان‌های شیری جای خود را به دندان های دائمی می دهند. این زمان را دوره دندان‌های مخلوط می گویند. چرا که هم دندان شیری و هم دندان دائمی در دهان وجود دارد.

دوره دندان دائمی

در حدود دوازده سالگی که هیچ دندان شیری در دهان وجود ندارد و فقط دندان های دائمی در دهان هستند. از این زمان تا پایان عمر را دوره دندانی دائمی می نامند.

دوره دندانی شیری

از حدود 6 ماهگی اولین دندانهای کودک یعنی دندانهای شیری رشد می کند. این دندانها موقتی هستند و تا 12 سالگی این دندانها وجود خواهند داشت. البته از بین رفتن آنها معمولا از 6 سالگی شروع می شود. وقتی این دندانها را از دست بدهید دندانهای دائمی جایگزین این دندانها می شوند. تعداد این دندانهای شیری 20 عدد می باشد.

دوره دندانی مخلوط

ازحدود سن ۶ سالگی به تدریج دندان‌های دائمی شروع به رویش می کنند. در داخل استخوان فک هر کودک در زیر دندانهای شیری جوانه دندانهای دائمی وجود دارد. با بزرگ شدن کودک جوانه های دندان های دائمی نیز رشد پیدا کرده و به تدریج شروع به حرکت میکنند. همراه با حرکت جوانه دندان های دائمی دندانهای شیری تحلیل می روند.

زمانی که ریشه دندان شیری از بین می رود، دندان شیری لق می گردد. سپس دندانی دائمی به جای آن در می آید. دندان های دائمی جایگزین دندان های شیری می شوند. به این دندانها، دندان‌های دائمی جانشین گویند. یعنی ۲۰ عدد از دندان های دائمی که به جای ۲۰ عدد دندان شیری در می آیند، دندان‌های دائمی جانشین نام دارند. این دندانها شامل دندانهای ۱ تا ۵ دائمی می باشند.  یه دندانهای دائمی که رویش آن ها ارتباطی به دندان‌های شیری ندارد، دندان دائمی غیر جانشین می نامند. این دندانها شامل دندان های ۶ و ۷ و ۸ میباشند.

دندان 6 سالگی

دندان ۶ سالگی معمولا اولین دندان دائمی است که رویش می کند. این دندان، دندان آسیای بزرگ اول یا دندان شماره ۶ است. چون این دندان در حدود ۶ سالگی در می آید، به آن دندان ۶ سالگی نیزمی گویند. محل این دندان در پشت دندان آسیای دوم شیری است و بدون اینکه دندان شیری بیفتد این دندان رویش می کند. به عبارت دیگر اولین دندان دائمی غیر جانشین که در پشت دندان‌های شیری رویش می کند، دندان ۶ سالگی است. به دلیل این که رویش این دندان با افتادن دندان شیری همراه نیست.

بسیاری از والدین فکر می‌کنند که این دندان همیشگی است و با اطمینان این که اگر دندان شیری بیفتد دندان دیگری جای آن می روید، کوششی برای تمیز نگه داشتن آن نمی نمایند. به این ترتیب دندان ۶ سالگی باید تا آخر عمر درون دهان باقی بماند. خیلی زود پوسیده و از بین میرود. در ابتدای رویش دندان ها استعداد بیشتری برای پوسیدگی دارند. بهمین دلیل بایستی در تمیز نگه داشتن آن ها تلاش بیشتری انجام گردد. بی توجهی به دندان ۶ سالگی باعث پوسیدگی شدید این دندان شده ودر موارد زیادی منجر به از دست رفتن این دندان می گردد. دندان ۶ سالگی الگوی رویش سایر دندان های دائمی است. رویش صحیح و مرتب بقیه دندان ها به وجود دندان ۶ سالگی بستگی دارد.

دندان های دائمی

تعداد دندان های دائمی ۳۲ عدد است. تعداد ۲۸ عدد از آنها در سن ۶ تا ۱۲ سالگی رویش می کند.۴ عدد دندان دیگر معمولاً از ۱۷ سالگی به بعد رویش می‌کنند. که به این چهار عدد دندان دندانهای عقل گفته می‌شود.

تعداد دندانهای دائمی در هر فک ۸ عدد است. این دندانها به ترتیب از خط وسط به طرف عقب عبارت اند از:

• دندان پیش میانی که به طور قراردادی با شماره یک نشان داده میشود.
• دندان پیش طرفی یا شماره ۲
• دندان نیش یا شماره ۳
• دندان آسیای کوچک اول یا شماره ۴
• دندان آسیای کوچک دوم یا شماره ۵
• دندان آسیای بزرگ اول یا شماره ۶ یا دندان ۶ سالگی
• دندان آسیای بزرگ دوم یا شماره ۷
• دندان آسیای بزرگ سوم یا دندان عقل

برای نامگذاری این دندانها همانند دندان‌های شیری علامت اختصاری به کار می‌رود. ولی در این حالت شماره دندان ها استفاده میشود. دندان های دائمی برای داشتن تغذیه سالم تکلم صحیح و حفظ زیبایی چهره به کار می‌رود. همانند بقیه اعضای بدن برای تمام عمر پیش‌بینی شده اند. لذا مراقبت و نگهداری آنها از ابتدای رویش ضروری است.