ارتباط لثه و قلب و عروق

(کلینیک دکتر الهه صادقی)

در این مقاله می خواهیم به بررسی نتایج و تحقیقات متعدد نشان دهنده ارتباط بین بیماری های پریودنتال ومشکلات قلب و عروق بپردازیم. عروق کرونر سرخرگ‌هایی هستند که وظیفه‌ی‌ تغذیه و اکسیژن رسانی به خود عضله‌ی قلب را به عهده دارند. این شواهد حاکی از آن است که مبتلایان به بیماری پریودونتال نسبت به سایرافراد برای ابتلا به بیماری عروق کرونردر معرض خطر بیشتری می‌باشند.

ارتباطات ممکن بین لثه و عروق کرونر

بیماری و درگیری عروق کرونر به طور مستقیم زمینه ساز اصلی حملات قلبی و سکته‌های مغزی محسوب می‌گردند. آزمایشات و موارد مختلفی در این زمینه انجام گرفته است.

نخستین آزمایش بالینی دانشمندان و پزشکان آمریکایی نشان داده است که یک درمان فشرده روی بیماری لثه مستقیماً ممکن است موجب بروز تأثیرات مثبت در حفظ سلامتی عروق خونی قلب و حتی درجاتی از بهبودی شود. تئوری‌های مختلفی برای تشریح ارتباط بین بیماری‌های پریودونتال و سلامت قلب ارائه شده‌اند.

تئوری اول

یک احتمال این است که باکتری‌های دهانی می‌توانند حین اعمال عادی روزانه مانند جویدن غذا از راه پاکت‌های عمیق لثه‌یی به طور آزادانه وارد جریان خون شده به پلاکت‌های چربی و سایر رسوبات موجود در دیواره‌ی عروق کرونر متصل گشته.  طبیعتاً در تسریع روند ایجاد لخته که زمینه ساز و عامل اصلی گرفتگی این عروق هستند نقش ایفاء کنند. با ایجاد لخته به مرور گرفتگی بیشتر شده و جلوی گردش طبیعی خون در بدن و به ویژه اکسیژن رسانی به خود قلب گرفته می‌شود.

چنانچه قلب نتواند به آسانی اکسیژن مورد نیاز برای فعالیت خود را به میزان حداقل دریافت کند، سکته‌ی قلبی بروز می‌نماید. اگر این رسوبات و لخته‌ها به هر دلیل مانند پرفشاری خون از محل استقرار اولیه‌ی خود کنده شده و در جریان خون به حرکت درآیند و به عنوان مثال در یکی از عروق حساس مثل عروق اصلی مغز متوقف شوند موجب انسداد سرخرگ‌های تغذیه‌ کننده‌ و اکسیژن ‌رسان به قسمتی از این عضو مهم می‌گردند و سکته‌ی‌ مغزی عارض می‌گردد.

تئوری دوم

حالت دیگر این است که التهاب ناشی از بیماری‌های پریودونتال قادراست تشکیل پلاک‌های خطرناک در جدار عروق خونی را با پتانسیل باکتریالی که داراست از طریق افزایش التهاب و در نتیجه ایجاد تورم در سرخرگ‌ها سرعت بخشد. محققان دریافته‌اند که مبتلایان به بیماری‌های پریودونتال تقریباً دو برابر بیشتر از افراد سالم از بیماری عروق کرونر رنج می‌برند.

عفونت پریودنتال و سکته قلبی

طی این تحقیقات نقش عفونت‌های پریودونتال و باکتری‌های مولد التهاب لثه‌ که منجر به بروز سندرم حاد کرونری می‌شوند به اثبات رسیده‌است. لذا وجود باکتری‌های مختلف در پاکت‌های لثه‌یی ممکن است، بیانگر رابطه‌ی مستقیم بین بیماری پریودونتال و این سندرم باشد.

به این معنا که در این بررسی میزان باکتری‌های موجود در دهان افرادی که دارای ACS بودند دو برابر بیشتر از افراد عادی ارزیابی گردید. در میان انواع باکتری‌ها گونه‌های استرپتوکوکوس در علت شناسی بیماری‌های پریودونتال و ACS مشترک می‌باشند. باکتری‌های مولد بیماری لثه موجب بروز یک واکنش‌ التهابی می‌شوند. طی آن تعداد گلبول‌های سفید خون و همچنین میزان تولید پروتئینی به نام C-Reactive Protein که اختصاراً CRP نامیده می‌شود افزایش می‌یابد.  براساس تحقیقات قبلی افزایش CRP درخون با بروز بیماری‌های قلبی در ارتباط مستقیم شناخته شده و ریسک ابتلا به بیماری‌های عروق قلبی را افزایش می‌دهد.

فراوانی بیماری پریودونتال در بیماران قلبی به طور چشمگیری بیشتر ازبیماران غیر قلبی است. به نحوی که ۹۱ درصد بیماران قلبی از بیماری پریودونتال متوسط تا پیشرفته رنج می‌برند. در حالی که تنها ۶۶ درصد از بیماران غیرقلبی مبتلا به بیماری پریودونتال هستند. به نظر می‌رسد بیماری پریودونتال احتمال وقوع و شدت و سرعت پیشرفت بیماری عروق کرونر را تحت تأثیر قرار داده و ریسک بروز سکته‌های قلبی و بر همین اساس احتمال وقوع سکته‌های مغزی را ازدیاد می‌بخشد.

دانشمندان دو فرضیه را برای توصیف این رخداد بیان می‌دارند:

ابتدا این عامل بیماری ‌زای پریودونتال همان‌گونه که پیشتر اشاره شد می‌تواند وارد خون شده طی فعل و انفعالاتی به جدار عروق خونی به وسیله‌ی فرآورده‌های جانبی و سمی خود صدمه‌زده و بالاخره منجر به بروز آترواسکلروز شود. در این حالت طی پدیده‌ی آترواسکلروز سلول‌های جدار داخلی سرخرگ‌ها آسیب جدی می‌بینند.

در فرضیه‌ی دوم آمده است عفونت‌های پریودونتال از راه افزایش میزان پروتئینی به نام فیبرینوژن که به طور طبیعی در شرایط خاصی ممکن است موجب لخته شدن خون شود به همراه افزایش CRP و چند ماده‌ی دیگر در پلاسما سبب بروز آترواسکلروز یا در واقع همان سخت ‌شدن جدار و دیواره‌ی سرخرگها و تصلب شرائین شوند.

پاکت لثه ای و الکتروکاردیوگرام

 پاکت های عمیق لثه ای و خطر بروز تغییرات غیر عادی در الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب ارتباطات گسترده ای دارند. بر پایه‌ی بررسی‌ها بیمارانی که عمق متوسط پاکت لثه‌ در آنها بیش از دو میلی‌متر باشد. ریسک بیشتری از نظر امکان وجود تغییرات غیر عادی و مشاهده‌ی ناهنجاری‌ در نوار قلب در مقایسه با افرادی که عمق پاکت‌ آنها کمتر از دو میلی‌متراست از خود نشان می‌دهند. برهمین پایه افرادی که عمق متوسط پاکت‌لثه‌ی در آنها بیش از ۵/۲ میلی‌متر می‌باشد. دارای ریسک قابل توجهی جهت بروز تغییرات غیر عادی نوار قلب می‌گردند.